Lögfræði A - Kafli 4

Front 1

Hvað er samningaréttur?

Back 1

Ein af undirgreinum fjármunarréttar og er venjulega skipt upp í almenna hlutann er snýr að reglum sem hafa almenn gildi en eru ekki bundnar við tilteknar tegundir samninga og sérstaka hlutann sem síðan kvíslast niður í margar greinar því þar er fjallað um tiltekna samninga svo sem kauspsamninga, leigusamninga, verksamninga o.fl.

Front 2

Hvað felst í samningarfrelsi?

Back 2

Það er samnings frelsi hvort við semjum, við hvern við semjum og um hvað við semjum. Samnings frelsi telst ekki til mannréttinda en það er hæg tað tengja það við eignarréttinn í 72.gr.stj.skr. Við getum samið af okkur en margt gengur ekki eins og t.d. að semja um lakari kjör en er í kjarasamningum myndi vera ógild af dómstólum. Samningur varðar einungis samningsaðila og form samnings skiptir ekki máli. Skriflegur og munnlegir samningar eru jafngildir. Neytendalög eru ófrávíkjanleg nema ef þau eru neytendum í hag.

Front 3

Hvað er rétthæfi?

Back 3

Það er þegar menn eiga réttindi og bera skyldur, þ.e. eru aðilar að réttarsambandi. Ópersónulegir aðilar svo sem ríki, sveitarfélög, stofnanir, fyrirtæki geta átt réttindi og borið skyldur. Rétthæfi lýkur við dauða. Allir njóta rétthæfis.

Front 4

Hvað er gerhæfi?

Back 4

Hæfimanna til að ráðstafa réttindum sínum sjálfir og til að takast á herðar skuldbindingar á eigin spýtur. Það njóta ekki allir gerhæfis.

Front 5

Hvað er lögræði?

Back 5

Merkir að einstaklingur ræður bæði persónulegum högum sínum og fé. Lögræði skiptist í tvennt, sjálfráða og fjárráða.

Front 6

Hvað er sjálfræði?

Back 6

Í sjálfræði felst að menn ráða einir öllu öðru en fé sínu.

Front 7

Hvað er fjárræði?

Back 7

Fjárráða einstaklingur ræður einn fé sínu.

Front 8

Hvað er löggerningur?

Back 8

Löggerningar eru hvers konar viljayfirlýsingar manna sem ætlað er að stofna rétt, breyta rétti eða fella niður rétt.

Þurfa menn að tjá sig með orðum svo löggerningur stofnist? Nei.

Getur þögn verið sama og samþykki? Já stundum getur það.

Front 9

Hver er viljakenningin?

Back 9

Í viljakenningunni felst að löggerningur skuldbindur því aðeins samningsaðila að hann hafi viljað skuldbinda sig og því megi ógilda samning sem er gegn vilja hans.

Front 10

Hver er traustkenningin?

Back 10

Skv. traustkenningunni er samningsaðili bundinn við það sem gagnaðilinn má ætla að felist í yfirlýsingunni, þ.e. orð skulu standa, og hafi samningsaðili gert mistök verður hann að bera hallan af því.

Front 11

Hvort styðjast íslenskir dómstólar við viljakenningunni eða traustkenninguna?

Back 11

Þeir styðjast við báðar kenningarnar en í fjármunarétti er traustkenningin aðeins veigameiri.

Front 12

Hvað er loforð?

Back 12

Loforð er viljayfirlýsing manns (loforðsgjafa) er felur í sér skuldbindingu af hans hálfu og er beint til annars manns, eins eða fleiri, (loforðsmóttakanda) og er komin til vitundar hans fyrir tilstilli loforðsgjafans. Uppfylla þarf öll skilyrðin svo að loforð hafi lögformlegt gildi

Hvað ef loforð brýtur lög eða gott siðferði? Þá er loforðið ógilt.

Meginreglan er að formið skiptir ekki máli.

Front 13

Er hægt að afturkalla loforð?

Back 13

Já, afturköllun er gild ef hún kemur til vitundar gagnaðila áður eða samtímis því að tilboðið kom til vitundar hans. Afturköllun loforðs er ákvöð.

Front 14

Hvenær er rýmri afturköllunarréttur?

Back 14

Ef um munnlegt loforð er að ræða, þá er það reglan að loforðsgjafi hefur rétt til að afturkalla loforð sitt þar til það hefur verið samþykkt.

Af sanngirnisástæðum, þegar um einhliða gjafaloforð er að ræða.

Því óljósara sem loforðið er því rýmri afturköllunarréttur.

Front 15

Hvað er tilboð?

Back 15

Loforð sem þarf að samþykkja er nefnt tilboð og þegar þess háttar loforð hefur verið samþykkt er kominn á samningur milli viðkomandi aðila.

Tilboð getur verið sett fram með ýmsum hætti. Tilboð getur verið samþykkt með ýmsum hætti.

Front 16

Hver er samningskenningin í loforðum?

Back 16

Einhliða loforð eru ekki skuldbindandi heldur þarf samningur að hafa komist á. Á betur við þar sem aðilar hittast og ræðast við.

Front 17

Hver er loforðskenningin?

Back 17

Loforðið eitt nægir til að skuldbinda. Fellur betur að samningum fjarstaddra manna.

Front 18

Hvort styðjast íslenskir dómstólar heldur við samningskenninguna eða loforðskenninguna?

Back 18

Íslenskir dómsstólar styðjast heldur við loforðskenninguna.

UK og US styðjast heldur við samningskenninguna.

Front 19

Hvað eru frestskilyrði loforða?

Back 19

Tiltekin réttaráhrif verða virk þegar skilyrðinu er fullnægt.

Front 20

Hvað er lausnarskilyrði loforða?

Back 20

Tiltekin réttaráhrif verða virk um sinn en síðan óvirk eftir að atburðurinn sem skilyrðið tekur til hefur komið fram. Þegar lausnarskilyrðið hefur komið framlýkur réttaráhrif loforðsins.

Front 21

Hvað eru tímabundin loforð?

Back 21

Loforð sem þarf að samþykkja. Slík loforð nefnast tilboð.

Front 22

Hvað er umboð?

Back 22

Það er þegar maður gefur öðrum manni heimild til að gera löggerninga fyrir sína hönd. Sú heimild nefnist umboð.

Sá sem gefur umboð = umbjóðandi.

Milligöngumaðurinn = Umboðsmaður.

Umboðsmaðurer ekki bundinn sjálfur við þann löggerning sem stofnast milli umbjóðanda og viðsemjanda.

Front 23

Hverjar eru helstu tegudir umboða?

Back 23

1. Sjálfsstæð umboð:

1.1. Tilkynningarumboð:

1.1.1. Handa umboðsm. skv. umboðsskjali.

1.1.2. Handa þriðja manni.

1.1.3. Almenn tilkynning t.d. prófkúruumboð.

1.2. Stöðuumboð.

2. Heimildarumboð.

Front 24

Hvað ef umboðsmaður fer út fyrir umboð sitt?

Back 24

1. Það bindur almennt séð ekki umbjóðandann. Umboðsmaður getur verið skaðabótaábyrgur gagnvart 3. manni.

2. Umbjóðandi getur þó verið bundinn af slíkum samningi sér í lagi þegar um er að ræða sjálfstætt umboð og viðsemjandi grandlaus.

Front 25

Hvað er umsýsla?

Back 25

Samkvæmt heimild frá A gerir umsýslumaður B samning gagnvart C í nafni B en fyrir reikning A (ólíkt umboð en þá væri samningurinn gerður í nafni A).

B til A - Verksamningur (ef B er innan ramma A) A er bundinn við samninga sem B gerði við C.

B til C - B er ábyrgur gagnvart C. En B getur átt endurkröfu á A.

A til C - Ekki beint réttarsamgand. A á ekki kröfu á C.

Front 26

Hverjar eru ógildignarreglurnar?

Back 26

Samningurtelst ógildur ef hann skapar hvorki þau réttaráhrif sem efni hans vísar til né getur orðið grundvöllur að skaðabótum. Löggerningurer ógiltur með dómi.

Front 27

Hver er munurinn á ógildingarástæðum og vanefndum?

Back 27

Ógildingarástæður er að samningurinner ógildur en vanefndir eru að skilyrði samningins eru ekki efndar, þá ekki borgað leigu eða söluupphæð.

Front 28

Hver eru réttaráhrif ógildra samninga?

Back 28

Samningur getur verið ógildur að hluta.

Grandlaus samningsaðili getur stundum krafið gagnaðila um vangildisbætur.

Refsiréttarviðurlög geta komið til álita.

Front 29

Hverjar eru ógildingarástæður í samningarétt?

Back 29

1. Gerhæfisskortur. Lögræðisskortur (vegna æsku eða sviptingar lögræðis) og andleg vanheilsa (geðveiki, elliglöp, greindarskortur).

2. Efnisannmarkanir. Samningar andstæðir góðu siðferði eða andstæð lögum

3. Forsendurbrestur. Ástæðurnar eða hvatinn fyrir því að samningurinn er gerður sem ekki eru til staðar lengur.

4. Ástæður vegna tilurðar samnings.

4.1. Fölsun. Falsaðir samningar eru ekki gildir.

4.2. Svik, sbr. 30. gr. sml.

4.3. Málamyndasamningar, sbr. 34. gr. sml.

4.4. Nauðung, sbr. 28. gr. og 29. gr. sml.

4.4.1. Meiriháttar nauðung. Ofbeldi eða hótunum um að beita því þegar í stað.

4.4.2. Minniháttar nauðung. Fólgin í einhverju öðru en ofbeldi.

4.5. Misneyting, sbr. 31. gr. sml.

4.6. Mistök aðila eða afbökun, sbr. 32. gr. sml.

4.7. Óheiðarleikaákvæðið, sbr. 33. gr. sml.

4.8. Sanngirnisákvæðið, sbr. 36. gr. sml.

Front 30

Hvað eru sterkar ógildingarástæður í samningarétt?

Back 30

Lögræðisskortur (gerhæfisskortur).

Fölsun.

Meiriháttar nauðung.

Front 31

Hvað eru veikar ógildingarástæður í samningarétt?

Back 31

Svik.

Minniháttar nauðung.

Misneyting.

Málamyndagerningar.

Misritun eða misstök.