Ss -Kafli 9 - Sálfræði Í Ameríku

Front 1

Hvar varð sálfræðin fyrst að vísindagrein?

Back 1

Sálfræði varð fyrst að vísindalegri fræðigrein í Þýskalandi því þar þróaðist nútíma fyrirkomulagið á háskólakerfinu sem gerði það að verkum að Wundt og félagar hans gátu sett upp tilraunasálfræði sem byggðist á fyrri árangri í tilraunalífeðlisfræði.

Front 2

Hvort þróaðist sálfræðin hraðar í Þýskalandi eða Bandaríkjunum?

Back 2

Sálfræði þróaðist hraðar stofnanalega séð í Bandaríkjunum heldur en í Þýskalandi. Í Bretlandi og Evrópu var erfitt að reyna kynna sálfræði sem fræðigrein en í Bandaríkjunum var það almennt séð vel viðtekið frá almenningi, stjórnvöldum og stjórnendum háskóla.

Front 3

Hvenær var APA stofnað?

Back 3

Stofnað 1892. Í lok 19.aldar var American Psychological Association orðið vel virkt og voru tímarit helguð almennri, tilrauna og hagnýtri sálfræði.

Front 4

Hvort voru betri rannsóknarstofur í Þýskaland eða Bandaríkjunum?

Back 4

Bandaríkin höfðu betri rannsóknarstofur en Þýskaland. Árið 1904 var sálfræði í fjórða sæti á meðal vísinda í tilliti til fjölda PhD gráða sem veittar voru í Bandaríkjunum.

Front 5

Hvernig var sálfræðin í USA uppbyggð?

Back 5

Upprunalega byggð á þýska módelinu um rannsóknir en þeir sem höfðu lært með Wundt aðlöguðu nýju vísindin að þeirra eigin áhugamálum ásamt kröfum frá stofnunum og þjóðfélaginu.

Flestar deildir sálfræðinnar voru stofnaðar sem rannsóknarstofur og fór þar fram hagnýt kennsla á tilraunum í lífeðlissálfræði (psychophysics), svörunartíma, skynjunar- og skyntúlkunar. Sálfræðingar í BNA einskorðuðu sig ekki við rannsóknir í lífeðlissálfræði heldur var áhuga þeirra beint að mörgum atriðum í hagnýtri sálfræði, líkt og menntun og iðnaði.

Front 6

Hvað var mest einkennandi fyrir sálfræðina á þessum tíma í Bandaríkjunum?

Back 6

Úrvalsstefnan (byggir á úrvali úr ýmsum áttum) sem ýtti undir vöxt á vísindalegum aðferðum í félagslegum og sálfræðilegumvandamálum sem seinna varð að undirflokkum sálfræðinnar.

Front 7

Hver var brautryðjandi Amerískrar sálfræði?

Back 7

James McKeen Cattell - í kringum 1930 leit hann aftur á farinn veg og sagði að saga bandarískrar sálfræði fyrir 1880 væri jafn stutt og sagan um snáka í náttúrusögu Íslands (það finnast engir snákar á Íslandi). Hann vildi meina að það fannst engin sálfræði í Bandaríkjunum fyrir 1880. Það er að hluta til satt, var ekki til nein tilraunasálfræði

Front 8

Hvernig voru skólar í Bandaríkjunum á þessum tíma?

Back 8

Elstu háskólarnir í Bandaríkjunum eru frá 17.öld og voru þeir aðallega embættismanna háskólar og aðalhlutverk þeirra var að útskrifa presta og aðra kirkjunnar menn. Þannig að kristindómurinn vegur mjög þungt í Bandaríkjunum á 19.öld og gerir enn þann dag í dag þrátt fyrir aðskilnað ríkis og kirkju!

o Einkareknu háskólarnir tóku upp þýska líkanið um rannsóknargreinar og að kennarar innan háskólans hefðu PhD gráðu. Þá fóru ríkisreknu háskólarnir að endurbæta námsskrá sína. Þetta leiddi til stækkunar hjá báðum tegundunum af skólum. Sem varð til þess að það mynduðust fullkomin skilyrði til að hægt væri að veita nýrri grein; sálfræði.
o Þessi útþensla í háskólunum leiddi til að þörf var á hæfum mönnum með PhD. Bandaríkin gátu ekki uppfyllt þessari þörf þar sem fáir háskólar gáfu Phd gráðuna þar. Þess vegna fóru svo margir að læra í Evrópu til að ná í gráðuna sína.

Front 9

Nefndu nokkra nemendur Wundts sem fóru frá USA til Þýskalands

Back 9

Cattell, Witmer, Titchener og William James. Velstæðir!

Ein aðalástæðan fyrir því að fólk vildi fara að læra hjá Wundt var vegna þeirrar stöðu sem það veitti fyrir einstaklinginn, að fá hæfni sína metna og gaf þeim tækifæri á að fá örugga stöðu innan virtra fræðilegra stofnanna heima við.

Front 10

Hvernig tóku bandarískir heimspekingar í nýju sálfræðina? Var hún ógn við heimsspekina?

Back 10

Bandarískir heimspekingar tóku vel í nýju sálfræðina (new psychology), sem tilraunasálfræði var kölluð. Hún var ekki talin vera ógn við hinni hefðbundnu siðferðislegu heimspeki (moral philosophy) sem byggð var á skosku common sense sálfræðinni. Það sem var talið vera ógn var efnishyggjan (materialism) og þróunarkenning Darwin. Siðferðislegir heimspekingar tóku þróun gilda en voru gegn því að þróun gæti verið skýrð sem vélræn útkoma af líffræðilegum breytileika og náttúruvali, án vísunar í æðri tilgang.
Siðferðislegir heimspekingar tóku vel í lífeðlisfræðilegu sálfræði Wundts og beittu henni gegn efnishyggjunni (materialism) og aukagetuhugmyndum (epiphenomenalism). Þar sem Wundt hélt því fram að sálfræðileg lögmál væru ekki smættuð niður í lífeðlisfræðileg lögmál. Bandarískir siðferðis heimspekingar voru ánægðir með að meðvitundin væri færð yfir í tilraunastjórn rannsóknarstofu því þeir töldu það staðfesta raunveruleika og sjálfvirkni meðvitundarinnar. Það fer gegn smættunnar efnishyggjunni sem einkenndi þróunarkenninguna og tilrauna lífeðlisfræði.

Front 11

Hvernig þróaðist akademísk sálfræði í USA?

Back 11

Akademísk sálfræði í BNA þróaðist stofnanalega með því að slíta sig frá heimspeki. Á seinni hluta 19.aldar og fram á byrjun 20.aldar var einkenni akademískrar heimspeki þróuð sem svar við þeim miklu framförum sem sálfræði tók sem vísindaleg fræðigrein. Analytic philosophy (sundurgreinandi heimspeki) og phenomenological philosophy (fyrirbærafræðileg heimspeki) voru þróuð sem svörun við psychologism.

Front 12

William James

Back 12

Merkilegur maður sem kemur úr merkilegri fjölskyldu.
PAbbi James lagði mikið upp úr menntun og trú barna sinna og ferðuðust þau mikið. James var svo óakveðinn hvort hann ætti að vera listamaður
eða vísindamaður, verður svo læknir og fer svo til Þýskalands að læra lífeðlisfræði (Berlín), nóv sama ár skrifar hann vini sínum bréf, “mér virðist
að það sé kominn tími til að sálfræði verði vísindagrein”, engar heimildir til
að hann hafi hitt Helmholt eða Wundt. James kom svo heim þunglyndur til USA, fór svo að trúa á frelsi viljans - fer svo að sinna fræðimennsku og viljaði sér úr þunglyndinu - fer svo að kenna í Harvard með Pierce og Holmes sem stofna frumspekiklúbbinn - metaphysical club -

Front 13

Frumspekiklúbburinn - the metaphysical club

Back 13

Hann stofnar klúbbinn með Pierce og Holmes. • Í frumspekiklúbbnum voru heimspekileg vandamál dagsins skoðuð, eins og þekking, og sannleikur; samband milli vísinda og trúar; og hlutverk nýju sálfræðinnar í tengslum við eldri common sense sálfræðina. Þeir stofna gagnhyggju sem er þessi sértsaka bandaríska frumspeki og tilheyrir þekkingarfræði, gagnhyggja gengur út á það ef það nýtist okkur þá er það satt -> ef þær hafa áhrif á raunveruleikann eru þær sannar (hefur áhrif enn í dag í t.d verkfærahyggju, sem metur kenningu út frá notagildi hennar)

Holmes er frægur fyrir að hafa talið dómarann skoða gögn eftir að hann kveður upp dóm sér til stuðnings. Pierce þróaði kenningu um tilgang en James um sannleika (ef það virkar þá er sannleikur fyrir því) Hann var spíralisti og trúaður.

Front 14

Principles of psychology 1890 - hver skrifaði?

Back 14

William James- hann semur við útgefanda 1878 um að gefa út bók um grundvallaratriðin í sálfræði og gera þeir ráð fyrir því að það taki tvö ár. En það tók 12 ár og var William orðinn hundleiður á bókinni undir lokin og kallar hana risa rottuna. Hann skrifar útgefandanum bréf og sagði: „Engum býður meir við bókinni en mér, ekkert efni á það skilið að fjallað sé um það á 1000 blaðsíður, hefði ég 10 ár til viðbótar gæti ég stytt hana um 500 blaðsíður, en eins og málin standa er það þetta, eða ekkert. Andstyggilegur, bólginn og útblásinn hlunkur sem staðfestir aðeins tvennt. Í fyrsta lagi að ekki er til vísindaleg sálfræði og í öðru lagi að William James er hæfileikasnauður“.

Hann reyndist ekki sannspár því þessi bók átti eftir að vera lesin á nánast öllum sálfræðistúdentum næstu árin og mótaði þannig heilu kynslóðirnar. Gildi hennar er ekki síst fólgið í ritfimi James.
Tilvitnun í Jörgen: Það er einhver guðdómlegur neisti í fingrunum á James þegar hann heldur á penna, stíll hans er algjörlega óviðjafnanlegur.
Það er alveg rétt því krakkar í Bandaríkjunum lesa enn þann dag í dag kafla úr bókinni sem dæmi um góðan stíl

Front 15

Skilgreining sálfræðinnar hjá James

Back 15

Fyrsta málsgreinin í bókinni er svo hljóðandi:• : Psychology is the science of mental life. Þetta er ekki það sama og Wundt sagði, hann sagði að það væri fræðigreinin um vitund. Hjá James kemur mental life, er að höfða til líffræðinnar með life. Má finna einhvern Darwinískan tón í þessu. Annað einkennandi fyrir James eru þessar hlutverkapælingar – hlutverk líffæra, hlutverk einhverrar starfsemi. Það er framarlega í líffræði og það var mjög framarlega hjá James líka. James hafði ekki áhuga á innihaldi hugans eins og Wundt og Titchener heldur hlutverki hans. Til hvers eru hin ýmsu hugarferli er það sem hann var að velta fyrir sér. Leiðir yfir í verkhyggju (functionalisma) sem leiðir til atferlishyggju
• Gott að þekkja þessa þróun. Eigum að vita það. Ef verkhyggja er nefnd við okkur þá tengjum við hana við aldarmótin 1900 og má rekja hana til James að mörgu leiti og hún var undanfari atferlishyggjunar.

Front 16

Vitundarstreymi James

Back 16

James kynnir þetta fræga orð vitundarstreymi. Hann heldur því fram að helsti feillinn hjá innskoðunarmönnum, ekki síst Locke, Hume og Descartes, sé sá að halda að einstakar hugsanir séu vel afmarkaðar hver frá annarri og að hægt sé að greina skýrt á milli þeirra. Þeir héldu að hugurinn væri fléttuvirki af einhverjum litlum einingum en James segir að þetta sé ekki rétt. Tilvitnun frá James: „Við verðum að viðurkenna að hinar afmörkuðu ímyndir hefðbundinnar sálfræði eru aðeins lítill hluti þess lífs sem hugir okkar lifa.

Vitundin veldur: James segir að vitundin gegni því hlutverki að grípa inni, það dynja á okkur áreiti og vitundin getur valið á milli þeirra. Þessa hugmynd setti hann fyrst fram í grein sem bar tiltilinn Are we automata eða erum við vélar. Þar andmælir hann þeirri hugmynd Thomasar Huxley (7.kafli – bolabítur Darwins) að vitundin sé hliðarafurð (epiphenomena) og þjóni engum tilgangi (eimurinn úr eimreiðinni skiptir engu máli fyrir framgang mála, eitthvað sem bara er þarna, hangir utan á). En James bendir á að þetta sé furðuleg hugmynd í ljósi þróunarkenningarinnar; ætti það ekki að vera þannig að vitundin þjóni einhverjum tilgangi? Af hverju ættum við að hafa einhverja vitund, af hverju ættu önnur æðri dýr að hafa vitund ef það þjónar engum tilgangi? Hlutverk vitundarinnar er að velja á milli valkosta samkvæmt James.

Front 17

James Lange kenningin um tilfinningar

Back 17

James-Lange -> Lange var danskur læknir sem setti fram svipaða kenningu óháð James - tilfinningar eru skynjun á líkamsástandi - óttumst vegna þess að við skjálfum.

Björn birtist, áreiti og skynhrif. Skynhrif leiðir til mats á aðstæðum; hættulegt, best að forða sér. Skynjum hræringarnar í líkamanum á sama tíma. James segir að við getum verið án tilfinninganna. Skynjunin leiðir til þess að við metum þetta sem hættulegt og það er hægt að forða sér án þess að maður finni fyrir tilfinningu. Tilfinningar skipta ekki neinu máli fyrir það sem gerist, er epiphenomena. Tilhneigingin í tvíhyggju sést hér, að aðgreina tilfinningar og vitsmuni. Þetta séu tveir ólíkir heimar sem hafa ekkert við hvorn annan að gera.

• Að sjá björn vekur upp geðshræringu, að vera hræddur við björn væri að vera í mikilli geðshræringu svo er það röklega séð aukaatriði hvaða kenndir fylgja. James talar um ótta, sorg og reiði og talar um geðshræringar eins og þær væru kenndir; það er það sem hann gerði vitlaust í kenningu sinni.

Front 18

William James um trúarlíf og efnin

Back 18

Eigum að átta okkur á því að hann var mikið að spá um trúmál og hélt fyrirlestra í Edinborg. Þarna er hann ekki mikið í sálfræðinni lengur, deyr 1910. Münsterberg er búinn að taka við sem forseti sálfræðideildar við Harvard. James er aðallega að fást við heimspeki og trúmál á þessum tíma.
o Höfuðrit í trúarlífssálfræði
o Ratar til Íslands 1905 í löngum ritdómi Guðmundar Finnbogasonar
o Spíritisminn (spiritualism)
• Bræðurnir William og Henry James sammældust um það að sá sem dæi á undan myndi koma að heimsækja hinn. Þessi hlið á James hefur í för með sér að menn vita ekki hvernig þeir eiga að tækla hann. Annars vegar þá skrifaði hann þessa merku bók í sálfræði sem allir lesa en hins vegar er hann mjög mikið í vafasömum pælingum um guð og anda. Menn eru tortryggnir í garð James undir lokin að nokkru leiti. Hann var ekki smeikur við það að prófa vímuefni, ráðlagði systur sinni t.d. þegar hún var þunglynd að nota ópíum, hún ætti ekki að vera hrædd við að gerast ópíumfíkill því af hverju að nota ekki ópíum ef manni líður illa?
• Grein eftir Sigurð: „William James, sá mikli frumkvöðull í heimspeki og sálfræði, reyndi eitt sinn á ofanverðri síðustu öld að þenja hugsun sína og auka skilning sinn með því að anda að sér hláturgasi. Undir áhrifum sá hann í hendi sér svör við ýmsum miklum gátum og tókst eitt sinn að skrifa það mikilvægasta á blað áður en hann leið út af í algleymisskilningi á eðli heimsins. Þegar hann vaknaði las hann spenntur það sem hann hafði skrifað og þar stóð: higamus, hogamus, man is polygamous, higamus, hogamus, woman is monogamous. Þorsteinn Gylfason þýddi yfir á íslensku: karlar vilja kvennafans, hæ og hó, kona óskar eins manns að eiga ó.

Front 19

Hugo Munsterberg

Back 19

Münsterberg tók við af James við Harvard og hann var mikill tilraunamaður, öfugt við James. Var Þjóðverji og tók yfir sálfræðikennsluna og fór að sinna tilraunastarfsemi af miklu kappi. Betri en James í að kynna þessa vísindalegu sálfræði fyrir Bandaríkunum.
• Hreyfikenning um vitund (motor theory of consciousness) : Aukagetukenning eða hliðarafurðarkenning. Hann sagði að vilji væri ekki eitthvað innra afl sem orsakar atferli heldur skynjunin á þeim hreyfingum sem við erum að fara gera. Er mjög svipað því sem James sagði um tilfinningar/geðshræringar.

Münsterberg hélt því fram að sýnileg vitund okkar á vilja er ekki meðvituð sjálfvirk athöfn sem ákvarðar hegðun heldur sjálfvirk svörun við efnislegri eftirvæntingu af hegðun, sem byggist á vöðva feedbacki. Hann neitaði því að við hefðum innskoðunar aðgang að athöfnum viljans.
• Hann gaf út kenningu sína um viljann, Voluntary Action, árið 1888. Wundt og Titchener fordæmdu verkið en James lofsamdi það, sem kemur ekki á óvart þar sem Münsterberg var með aukagetuhugmynd (epiphenomenalist) um viljann sem passar við aukagetuhugmynd James um tilfinningar.

Popular and Applied Psychology
Hagnýt sálfræði
Münsterberg leggur mikla áherslu á hagnýta sálfræði. Það er rakið í bókinni hvernig hann fer út í réttarsálfræði og þróaði lygamæli.
Hann þróaði hagnýtar greinar innan sálfræði, eins og geðmeðferð, réttarsálfræði og vinnusálfræði.
• Innan réttarsálfræði sýndi hann fram á óstöðugleika og óáreiðanleika sjónarvotta vitnisburðs, þar á meðal brenglaða eðli skynjunar og minnis.
• Innan vinnusálfræði rannsakaði hann val starfsfólks, vinnu afköst, hvöt, sölu, markaðssetningu og auglýsingar.
• Münsterberg trúði því að konur hefðu ekki hæfileikann til að hugsa rökrétt og hélt því fram að þær ættu ekki að sitja kviðdóm. Hann byggði þessa skoðun sína á tilraunum sem gerðar voru á dómgreind kvenna og karla í einangrun og eftir þáttöku í hópumræðu. Þessar rannsóknir voru fyrirrennari social facilitation rannsókna sem voru gerðar af Allport þar sem skoðað var áhrif félagslegra hópa á dómgreind og hegðun.
• Kvikmyndir
o Skrifaði bók um sálræn áhrif kvikmynda á fólk og hún er ennþá til í prenti. Þannig kvikmyndafræðingar vita hver Hugo Münsterberg er.

Front 20

Vesenið við Yala háskólann - deilan um trú og sálfræði

Back 20

Scripture skrifar þróunar eða lífeðlisfræðilegt og kærir sig ekkert um guð - Ladd sem er yfir ber ábyrgð á því að Scripture sé ráðinn,
Ladd er látinn segja af sér og Scripture er rekinn

Front 21

G. Stanley Hall 1844

Back 21

Var upphaflega prófessor í Johns Hopkins
Hall náði að sannfæra formann háskólans að nýja sálfræðin væri vörn gegn efnishyggju (materialism) og vélhyggju (mechanism). Einnig að sálfræði styrkir hefðbundin trúarbrögð. Því fékk hann starfið sem prófessor.
Hall takmarkaði ekki sálfræði við lífeðlisfræðilegu sálfræði Wundts. Hann sagði að sálfræði samanstæði af samanburðarsálfræði (byggist á þróunarkenningunni), tilraunasálfræði (byggist á lífeðlisfræðilegri sálfræði) og sögu sálfræði (byggist á Völkerpsychologie).
Clark and Genetic Psychology
Fór frá Johns Hopkins yfir í Clark
Þroskasálfræði (genetic psychology)
o Kom á fót þroskasálfræði sem fræðigrein.
o Þroskasálfræði, samkvæmt honum, byggist á aðferðum þróunarlíffræði og fókusar á þroska einstaka lífvera, sérstaklega þroska barna.
o Markmið þroskasálfræði rannsókna var að sýna fram á þann feril sem venjulegt barn fer í gegnum í þroska svo hægt væri að laga kennslu að honum.
The American Psychological Association
• Ameríska sálfræðingafélagið
o Hall var stofnandi ameríska sálfræðingafélagsins (the american psychological association) og var einnig kjörinn formaður þess. Markmið APA var „the advancement of psychology as a science“.
Adolescence and Sex
• Unglingsárin
o Rannsóknir Halls á þroska beindust að unglingsárunum sem hann afmarkaði við 15-25 ára. Hann hélt því fram að unglingsárin væru úrslitatímabil í þróunarlegri breytingu, þar sem fólk reiðir sig á eðlisávísun þegar þau fara frá bernsuháttum og byrja að taka upp hætti fullorðinna.
o Skrifaði bók um unglingsárin, storm og streitu þeirra. Um kynlíf og kynhvatir, vakti auðvitað athygli
• Það var illa tekið á móti bókinni hjá akademíska sálfræði samfélaginu þar sem þeir töldu hana hafa ofuráherslu á kynlíf. Einnig vegna byltingarkenndu uppástungu Hall um að bjóða upp á kynlífs fræðslu í skólum.
o Þrátt fyrir frjálsu umræðu Hall um kynlíf var hann á móti blönduðu skólakerfi (með báðum kynjum). Hann trúði því að unglingsárin væru tími af kynferðislegri hreinsun (catharsis) fyrir menn og tími kvenna til að búa sig undir að verða mömmur. Því taldi hann að hafa þau í svona mikilli nálægt við hvort annað væri tilvonandi hamfarir.
o Samt sem áður var braut Halls í Clark gestrisnari við konur og minnihluta heldur en önnur sálfræði prógrömm í öðrum skólum. Clark útskrifaði fleiri svarta menn með PhD heldur en nokkur annar skóli í byrjun 20.aldar.
• Heimsókn Freuds
Hann bauð Freud og Jung í þessa frægu heimsókn
Old age
Hall var gagnrýninn á þá átt sem sálfræði var að fara í. Sérstaklega í sundrun hennar í skóla líkt og formgerðarstefnuna (structuralism), verkhyggju (functionalism) og atferlishyggju (behaviorism).

Front 22

Cattell

Back 22

Eiginlega allir aðrir en William James eru mjög virkir í að kynna hina vísindalegu sálfræði; tilraunasálfræðina.

Taka beinagrindina Wundts; hans hugmyndir um hvernig maður ætti að sinna góðu fræðastarfi og færa það yfir til Bandaríkjanna.
James McKeen Cattell (1860-1944): Mental Testing
Tilraunasálfræði: Gerði merkar tilraunir á því hversu langan tíma það tekur að bregðast við áreitum. Hann uppgötvaði orðliðkunarhrifin. Við erum fljótari að koma auga á bókstaf ef hann birtist í orði heldur en hann birtist stakur.
o Cattell bjó til „gravity chronometer“ sem gerir það að verkum að hægt er að birta áreitisorð með stjórnuðum millibilum. Þannig gat hann próffræðilega rannsakað athygli og einstaklingsmun undir áhrifum af áreynslu og æfingu.
Mental tests“ : Í háskólanum við Pennsylvania hóf Cattell prógram um mental testing sem byggðist á mörgum sállíkamlegum mælingum, eins og grip styrk, hraða hreyfinga, viðkvæmni húðar og skyn- og hreyfi viðbragðstíma. Hann útskýrði þessar mælingar í riti sínu, Mind, þar sem hann bjó til hugtakið mental test. Cattell taldi að þessi ólíku próf væru mæling á greind og þar af leiðandi góð forspá fyrir fræðilega frammistöðu.
o Tilraunir af þessu tagi, að bera kennsl á hluti og bregðast við fljótt, að það ætti að geta sagt til um námshæfni og árangur í náminu. Þá er sagt frá því að einn nemandi hafi tekið það að sér að kanna málið, því á þessum tíma var líka verið að kanna nýjar tölfræðilegar aðferðir. Hann athugaði hvort að frammistaða nemenda í þessum tilraunum Cattells hefði eitthvað að segja um það hvernig þeim gengi í náminu og komst að því að r = 0. Þá hætti Cattell að spá í þetta. Ein ástæðan fyrir því að r = 0 var að þetta var svo lítið úrtak, Cattell hefði ekki átt að hætta með þetta. Það er víst einhver fylgni þar á milli, ekki mjög sterk en það er einhver.

Lightner Witmer (1867-1956): Clinical Psychology
• Klínísk sálfræði
o Witmer var stofnandi klínískrar sálfræði. Hann bjó til heitið klínísk sálfræði til að lýsa nýrri grein innan hagnýtrar sálfræði, þ.e. greining.
o Hann bjó til tvö sálfræðileg próf sem voru notuð sem greiningartæki. Witmer notaðist við þær aðferðir sem hann hafði lært í Leipzig og vildi að hagnýtar rannsóknir væru undir sömu gagnrýnu kröfum og rannsóknir á stofu.
o Ólíkt seinni atferlismönnum sem héldu því fram að niðurstöður rannsókna á dýrum sem framkvæmdar væru á rannsóknarstofum væri hægt að hagnýta við vandamálum mannsins dagsdaglega þá hélt Witmer því fram að klínísk sálfræði þyrfti að vera byggð á case studies frá einstaklingum með ákveðin sálfræðileg vandamál.
Walter Dill Scott (1869-1955): Industrial Psychology
Fór til Leipzig til að læra hjá Wundt og fékk gráðu sína árið 1900. Þegar hann kom aftur til Bandaríkjanna var hann skipaður fyrirlestrari í sálfræði og kennslufræði. Fljótlega beindust sjónur hans að vinnusálfræði, sérstaklega auglýsingum.
• Vinnusálfræði
o Scott er almennt talinn vera upphafsmaður Bandarískrar vinnusálfræði þó er Münsterberg eftirtektarverður fyrirrennari. Scott tengdi sálfræði við atvinnulífið og þannig fæddist vinnusálfræði. Með vísan í verk Galton og Cattell bjó Scott til mental tests sem mátu færni í vinnu. Hann bjó einnig til matskvarða fyrir val á starfsfólki.
o Eftir fyrstu heimstyrjöldinna sótti vinnusálfræði fram, sérstaklega þegar það kom að val á starfsfólki og mat á þveim, en líka með tilraunum á vinnuafköstum.
o Hawthorne effect: Það leit út fyrir að það hefði áhrif á vinnusemi fólks að breyta birtustigi og hitastigi á vinnustaðnum. Kom í ljós að það má gera hvaða umhverfisbreytingu sem er og þá fer fólk að vinna hraðar og meira því að þetta inngrip var ekki gert í leyni heldur mættu allir yfirmenn, voru að breyta ýmsu og nærvera þeirra hafði áhrif. Inngripið sýndi að yfirmaðurinn hefði áhrif á það sem var verið að gera, best að fara vinna aðeins meira.

Front 23

Witmer 1867-1956

Back 23

Lightner Witmer (1867-1956): Clinical Psychology
Witmer var stofnandi klínískrar sálfræði. Hann bjó til heitið klínísk sálfræði til að lýsa nýrri grein innan hagnýtrar sálfræði, þ.e. greining.
o Hann bjó til tvö sálfræðileg próf sem voru notuð sem greiningartæki. Witmer notaðist við þær aðferðir sem hann hafði lært í Leipzig og vildi að hagnýtar rannsóknir væru undir sömu gagnrýnu kröfum og rannsóknir á stofu.
o Ólíkt seinni atferlismönnum sem héldu því fram að niðurstöður rannsókna á dýrum sem framkvæmdar væru á rannsóknarstofum væri hægt að hagnýta við vandamálum mannsins dagsdaglega þá hélt Witmer því fram að klínísk sálfræði þyrfti að vera byggð á case studies frá einstaklingum með ákveðin sálfræðileg vandamál.

Front 24

Walter Dill Scott 1869-1955

Back 24

Fór til Leipzig til að læra hjá Wundt og fékk gráðu sína árið 1900. Þegar hann kom aftur til Bandaríkjanna var hann skipaður fyrirlestrari í sálfræði og kennslufræði. Fljótlega beindust sjónur hans að vinnusálfræði, sérstaklega auglýsingum.
• Vinnusálfræði
o Scott er almennt talinn vera upphafsmaður Bandarískrar vinnusálfræði þó er Münsterberg eftirtektarverður fyrirrennari. Scott tengdi sálfræði við atvinnulífið og þannig fæddist vinnusálfræði. Með vísan í verk Galton og Cattell bjó Scott til mental tests sem mátu færni í vinnu. Hann bjó einnig til matskvarða fyrir val á starfsfólki.
o Eftir fyrstu heimstyrjöldinna sótti vinnusálfræði fram, sérstaklega þegar það kom að val á starfsfólki og mat á þveim, en líka með tilraunum á vinnuafköstum.
o Hawthorne effect: Það leit út fyrir að það hefði áhrif á vinnusemi fólks að breyta birtustigi og hitastigi á vinnustaðnum. Kom í ljós að það má gera hvaða umhverfisbreytingu sem er og þá fer fólk að vinna hraðar og meira því að þetta inngrip var ekki gert í leyni heldur mættu allir yfirmenn, voru að breyta ýmsu og nærvera þeirra hafði áhrif. Inngripið sýndi að yfirmaðurinn hefði áhrif á það sem var verið að gera, best að fara vinna aðeins meira.

Front 25

Edward Titchener 1867-1927

Back 25

Var Englendingur og lærði af Wundt. Sálfræðin átti erfitt uppdráttar í Evrópu, sérstaklega í Englandi, miðað við í Bandaríkjunum. Þannig Titchener sá ekki neina framtíð fyrir sér á heimaslóðum og fór þess vegna til Cornell í Bandaríkjunum til að geta stundað vísindalega sálfræði. Hann vildi ekki að sálfræði væri frumspeki, líkt og heimspekingar voru að gera, heldur nákvæm vísindi og nákvæmar tilraunir.
• Titchener bjó til það sem varð fljótt að stærsta doktorsgráðu prógrammi í sálfræði í Bandaríkjunum á fyrstu áratugum 20.aldar. Hann fór eftir forskrift Wundt í Leipzig og gerði sálfræði prógrammið í Cornell líkt og þar.
• Handbækur hans Experimental Psychology (1901-1905) urðu að staðalbúnaði fyrir kúrsa í tilraunasálfræði í Bandaríkjunum næstu 20 árin. Bækurnar spiluðu stóran part í að kynna tilraunasálfræði í BNA og innleiddu virðingu fyrir vísindalegri hörku.
• Titchener var bendlaður við American Journal of Psychology sem var stofnað af Hall árið 1887. Flest verk hans birtust í þessu tímariti því hann neitaði að birta í tímaritum eins og Psychological Review og Psychological Bulletin eftir að missætti varð við ritstjóra þeirra, Cattell og Baldwin.

Front 26

Structural psychology - formgerðarstefnan

Back 26

Helsti fulltrúi formgerðarstefnunnar er Titchener. Er því hreinræktaður arftaki þeirra Locke og Hume í sálfræði. Eins og Wundt, taldi Titchener að tilraunasálfræði væri rannsókn á nánustu upplifun og hélt því fram að viðfangsefni þess væri háð meðvitund. Samt sem áður var tilraunasálfræði hans meira í takt við hefð bresku reynsluhyggjunnar (empiricist) með tenglsasálfræði.

Formgerðarsálfræði (structural psychology): Titchener hélt því fram að aðalmarkmið tilraunasálfræði væri að lýsa grundvallar uppbyggingu hugans: þær meðvituðu frumeindir hugans og hvernig samsetning þeirra er.
• Hann greindi á milli þessa og verkhyggju (functional psychology) sem hann taldi að væri aðallega um hvernig meðvitundin virkar.

Front 27

Frumeindir sálarlífsins

Back 27

Markmið Titchener var að bera kennsl á frumeindir meðvitaðrar upplifunar. Framhyggju (positivism) vísindi hans voru aðeins lýsandi og hann forðaðist að nota skýringarhætti Wundts á hugtökum líkt og huggrip.
Tilrauna fókus Titchener var á meðvitaðar frumeindir sem er skilgreint sem einföldustu hlutar meðvitundar sem er hægt að nálgast með innskoðun sem óhæft að aðgreina frekar. Hann bar kennsl á þessar eindir sem skynjun eins og lykt, bragð, sjón (frumeindir skynjunar), ímyndir (frumeindir hugmynda) og ástúð/affections (frumeindir tilfinninga).
Titchener neitaði tridimensional kenningu Wundts um tilfinningar og hélt því fram að víddirnar á hárri/lágri örvun og einbeittur/afslöppun athgyli er ekkert meira en samansetning af skynjun og affective víddinni ánægjulegt/óánægjulegt.
Hann trúði á hin einstöku atóm sálarlífsins. Sálarlífið samanstendur af eindum sem eru óháðar hver öðrum. Hann vildi greina þær. Taldi sig vera arftaka Wundts en það er kannski ekki rétt, margt sem er ólíkt hjá þeim - Titchener er smættarhyggjumaður sem vill skoða eindir

Front 28

Áreitisvilla Titchener

Back 28

Mikilvægt að kunna
Titchener taldi að kjarni tilraunastarfsemar væri endurtekning, einangrun og breytileiki (það sama og Wundt). Hann studdist frekar á innskoðunar frásagnir heldur en Wundt sem vildi frekar hlutlægar mælingar eins og viðbragðstíma.
Viðföng Titchener voru sérstaklega þjálfuð í að sneiða hjá því sem hann kallaði áreitisvilluna (stimulus error). Þau voru þjálfuð til að segja aðeins frá hreina innihaldi reynslunnar, ekki merkingunni af skyn fylkingunni eða svo kölluðum raunverulega heimi skynjunarinnar
Að menn greindu frá túlkun sinni á tilteknu áreiti en ekki þeim ótúlkuðu skynhrifum sem birtust í vitund þeirra.
T.d. þegar þeir sögðu frá nánustu skynreynslu af epli voru þátttakendur látnir lýsa lit, bragði, lykt og þess háttar en ekki fræðilegu reynslunni, þ.e. merkingu af flókna eða raunverulega hlut (epli).
Hann taldi að þetta væri ákveðin gryfja sem hægt væri að falla í þegar maður stundaði innskoðun. Ef ég væri innskoðunarmaður og myndi horfa á þennan hlut hér og segja að þetta væri tússpenni þá væri ég strax búinn að detta í þessa gryfju. Þá er ég búinn að fremja áreitisvilluna vegna þess að samkvæmt Titchener þá væri ég ekki að greina frá hinum einstöku atómum sem birtast í hugskoti mínu. Heldur væri ég búinn að leggja merkingu í þessa skynreynslu. Það sem ég þyrfti að segja væri að það væru bláir fletir og hvítir o.s.frv. Ekki greina frá því sem maður sér í hinum hefðbundna skilningi heldur finna atómin sem það er gert úr.
Ef maður fer að lýsa umhverfinu eða hlutnum sem er verið að skoða þá fremur maður áreitisvilluna. Maður lýsir þá ekki þessum eindum sem birtast í hugskotinu.
Skoðun (inspection) og innskoðun (introspection)
Líkt og Wundt hélt Titchener því fram að ferli innskoðunar og skoðunar væru í grundvallaratriðum eins. Eini munurinn þar á milli er í tilliti til viðfangs þeirra: viðfang innskoðunar eru háð meðvitund en viðföng skoðunar eru það ekki.
Skoðun (inspection): Athugun óháðra efnislegra hluta í ytri veröldinni
Ef maður er að skoða eitthvað sem vísindamaður, segjum sem svo að dýrafræðingar séu að skoða nýtt skordýr þá geta þeir rætt sín á milli um það sem er einkennandi fyrir þetta skordýr og flokkað það eftir því. En þegar maður stundar innskoðun þá hefur maður bara sjálfur aðgang að því sem maður er að skoða. Þannig maður er algjörlega einn með sjálfum sér.

Front 29

Berðu saman structure og function

Back 29

Aukalega úr fyrirlestri
Bera saman formgerðarstefnuna (structuralisma) og verkhyggjuna (functionalisma):
Munur á viðfangsefni. Strukturalistar eru að rannsaka gerð, byggingu einhvers. Functunalismar eru að rannsaka og útskýra hvernig það virkar. Functunalistinn gæti sagt að structuralisminn eigi ekki við. Ef maður stendur fyrir framan vél og er structuralisti þá spyr maður sig: hvað er í henni? Tannhjól, gormar, sívalningur og svo fer maður að lýsa þessu: þetta lýtur svona út, ég er sáttur. Titchener hefði sagt að við ættum að gera þetta fyrst, greina eindirnar í huganum og svo skoða hvernig þetta virkar. Þá gæti functionalistinn komið og reynt að starta vélinni og greint hvernig þetta tengist allt saman.

Klukka sem dæmi: það getur verið armbandsúr, og í gömlum arnbandsúrum eru tannhjól og gormar en í stafrænum armbandsúrum er ekkert af þessu. Gætum líka verið með prik og steina í kring og mælt tíma með hliðsjón af sólinni og værum þá lika með klukku. Þannig eðli klukku hefur ekkert með hlutina að gera sem mynda hana.
Functionalisti innan hugarheimspeki í dag, tvennt ólikt, er ekki sami functionalismi og í upphaf 20 aldar þó að grunnhugmyndin sé eins. Þeir segja að hugurinn sé þannig. Ætlun er það hugarástand sem það er vegna þess að það er í ákveðnum tengslum við umhverfið og hefur ákveðnar afleiðingar í för með sér. Það að heilastarf sé grundvöllurinn í þessu öllu skiptir engu í greiningu á eðli hugans vegna þess við gætum búið til vitvélar sem væru gerðar úr allt öðru efni. Functionalisminn gæti sagt að structuralisminn eigi ekki við þegar það kemur að huganum, skulum bara greina virkni því það er það sem einkennir hugarstarf.

Hvað eru þessir functionalistar alls ekki sem Titchener er: eru ekki atómistar. Þeir segja að það sé ekki hægt að taka þessa virkni, þetta hugarstarf sem við erum að rannsaka í sundur og skoða hlutana út af fyrir sig því þá erum við ekki lengur að tala um hugarstarf.